Ingeborg

Mijn moeder is een verre van gemiddelde vrouw. Ze is 65, maar zo slank als een 18-jarige. Waar haar dochters kiezen voor luxe stapt zij iedere zomer op de fiets om drie weken lang – met een tentje achterop en haar 70-jarige zus naast zich – door Nederland en België te trekken. Ze digitaliseert bijna net zo snel als haar kleinkinderen. En weigert Engelstalige schrijvers in een Nederlandse vertaling te lezen. Toch zal haar voortplantingssysteem niet veel afwijken van de normale(re) vrouw. Dan komen we op een eitje of 400? En uitgerekend het ei waar de leukste zus van de wereld inzat, liet ze door mijn vader bevruchten. Exact 16 maanden na mijn geboorte plopte Angela in de wieg. Dat is vandaag 40 jaar geleden.

Op foto’s zie ik hoe peutertje Ingeborg haar zusje rondrijdt in een poppenwagentje: een kaalhoofdig baby’tje dat het zich allemaal rustig laat aanleunen. Ik herinner me hoe we samen een ochtend verhuilden bij de peuterspeelzaal. Mijn moeder dacht dat het wel goed voor ons zou zijn om ook eens met andere kinderen te spelen. Foutje: wij hadden elkaar en meer was niet nodig. Ik zie ons nog staan in het huis van opa en oma: al die mensen rond de eettafel, die drukte waar we steeds opnieuw – naast en met elkaar – aan moesten wennen. Spelend op de bergen zand in onze nieuwbouwwijk. Hoe ze door het ijs zakte in de beek achter ons huis. Het water was maar kniediep en toch zag ik haar voor m’n ogen verdrinken. Terwijl ik dat beeld nog van me afschudde, was zij allang in looppas op weg naar huis om in een lauw bad te stappen. Samen in de klas op het VWO, waar opnieuw bleek dat ik haar – ook op intellectueel vlak – niet kon bijbenen. Hoe ze me, net als m’n vader, telkens opnieuw hielp met wiskunde. Samen in de kroeg, waar we een avondlang teerden op één gezamenlijk glaasje verse jus.

En ik voel nog de wanhoop en de pijn om haar anorexia. Nog hoor ik haar ’s nachts naar de diepvries lopen om op een godvergeten uur bevroren brood te eten. Niet veel later trok ze keer na keer de wc door. Zij was – en is – mijn andere helft, en toch kon ik de woorden niet vinden om haar te helpen. We gingen studeren in Utrecht. Zij hongerde door en haalde ondertussen hoge cijfers op de universiteit. Ik vrat me vol en zag met lede ogen haar gedisciplineerdheid aan. Tot de koek – die ze toch al niet wilde eten – op was en ze haar studie biologie verruilde voor de PABO in Nijmegen.

Natuurlijk volgde ik weer: ik leek misschien de sterkste, maar zonder haar was ik nergens. Op haar studentenflat ontmoette ze Brian, een Nederlandse Arubaan. Klik. En ‘slik’. Hij maakte haar gelukkig, en nog steeds. Hij laat haar zien wat ik met eindeloze exposés niet voor elkaar kreeg: ze is geweldig! En nam haar mee naar Aruba. Om nooit meer terug te komen. Nog een paar jaar en ze woont al langer daar dan hier. In maart vlieg ik weer naar haar toe. Want ik mis haar. Nog steeds, altijd, overal …

In de vorige eeuw emigreerde mijn zusje naar Aruba. Dat klinkt als een eeuwigheid, en zo voelt het na 17 jaar ook. Zo voelde het eigenlijk na drie dagen al, want ik ben erg verknocht aan dit exemplaar van het menselijk ras. Natuurlijk zou ze terugkomen, ik wist het zeker. Alles is daar zo anders; dat was niets voor haar. Ik likte vol vertrouwen m’n wonden en wachtte tot de remigratie een feit werd. Ik wacht nog …

Want ‘alles is anders’: dat is niets voor mij. Voor haar is het een zegening. Zij hecht niet aan haar omgeving, zij houdt niet van snel, sneller, snelst. Zij houdt van haar man (ik ook) en van manana, manana. Ze ging. En bleef.

Anderen zijn jaloers als ze horen dat ik me weer klaarmaak voor een bezoekje aan dat prachtige eiland. Ik ben jaloers op hen: zij stappen op de fiets om thee te drinken bij hun zusje. Zij spreken af voor een avondje bioscoop. Zij gaan samen uit eten. Of bellen even om de laatste nieuwtjes uit te wisselen. Ik doe dat allemaal niet: fietsen is sowieso geen hobby van me, maar er ligt ook een waterweg van 8000 kilometer tussen mij en mijn doel. En bellen vergt een zorgvuldige planning: zij waakt als ik slaap. En andersom. Bellen is natuurlijk ook niet meer van deze tijd; de moderne mens skypt. En mailt. En SMSt.

De digitale wereld kent dus geen geheimen meer voor me. Meestal dan, want soms dringt de Arubaanse cultuur zelfs door tot Nederlandse bodem. Passieve stroomuitval, veroorzaakt door down time van de electriciteitscentrale op Aruba, en actieve stroomuitval, veroorzaakt door de hand van mijn zwager als er weer onweer dreigt dat vaste prik inslaat in televisies, koelkasten en computers. Preventief alle stekkers uit alle apparaten. Wég navelstreng naar m’n zusje.

We hebben net weer een periode van wéken abstinentie achter de rug: geen enkel contact, op een paar sms-jes na. Via de telefoon van mijn moeder, want tussen mijn iPhone en zusjes mobiel (die daar cellular heet) botert het niet.

Maar sinds vanmorgen is ze terug: twee mails die zomaar verzonden konden worden. En dan werkt Skype vast ook weer? Ik lig op m’n knietjes en bid …

Drie maanden geleden, één dag voor de Nijmeegse zomerfeesten, zijn mijn oudste zoon en jongste dochter door de politie van straat gevist. Samen met twee vrienden (ook al van die keurige jongens) hadden ze het plan opgevat de vakantie  in te luiden met flessen Passie. Dit is de goedkope (en magerder) variant van Passoa, hun budget liet de ware, sterke drank niet toe. De vier kregen een vriendelijke preek, zagen het kostbare vocht waaraan ze nog amper begonnen waren in een straatput verdwijnen en ontvingen een bon. Zestig euro per persoon. Werd het toch nog een duur flesje.

Maar Bureau Halt bracht uitkomst: draaf daar op en je mag de bekeuring verscheuren. En zo zaten we drie maanden (ja, die wachtlijsten toch …) na de overtreding met Gerdien aan tafel. Gerdien komt ‘uut de Achterhoek’, waardoor het plichtmatig samenzijn toch iets gezelligs kreeg. Vader en moeder zwijmelden weg op de afgeknepen n-en uit hun jeugd. Waarin ook drank vloeide, wij zijn geen heiligen. We lieten ons alleen niet betrappen.

Ik had dochterlief aangeraden haar ultrakorte rokjes deze keer te laten voor wat ze waren. Voor de beeldvorming. Het linkse ouderpaar behoefde geen kledingadviezen, ondanks onze politieke voorkeur kleden we ons als rechtse rakkers. Onze zoon loopt zelden in korte rokjes, dus ook die kon zichzelf blijven. Wel probeerden we krampachtig zijn korte stekeltjeshaar te voorzien van een middenscheiding, maar dat was geen haalbare kaart.

Enfin, we schoven in twee afzonderlijke sessies aan bij Gerdien. Zij leek een vurig betoog te houden ten faveure van wiet en hasj, maar de zeer zorgvuldige luisteraar begreep wel wat ze bedoelde. Alcohol – zelfs alcohol die uiteindelijk helemaal niet geconsumeerd kon worden, tenzij broer en zus hun tongen gulzig in de put hadden gedoopt – valt onder de hard drugs. Beter kies je dan voor soft drugs. Maar nóg liever voor een glaasje ranja bij moeder aan de keukentafel.

Nou heeft Gerdien natuurlijk helemaal gelijk: alcohol is niet goed, zeker niet voor het broze puberbrein. Wij sloegen dan ook nederig en berouwvol de ogen neer. Tot de alcoholheilige zich niet meer kon bedwingen. Dat ben ik. Op mijn veertiende stortte ik me op de vruchtenwijn, het moest er maar eens van komen. Al ras kwam het er ook weer uit: ik bemestte de planten van mijn ouders met een roodkleurige brei. Na deze (voorlopig) eenmalige actie dronk ik zes jaar lang verse jus. Op mijn twintigste volgde de tweede dronkenschap. Deze keer wist ik de handel binnen te houden, maar de misselijkheid beviel me geenszins. Einde oefening.

Ik ben dan ook, net als manlief, eerlijk gezegd niet echt gealarmeerd door de escapade van mijn twee nageslachtjes. Beter ten halve geëxperimenteerd, dan ten hele gedwaald.

Ik sta weer eens in dubio. Gaat dat haar eraf, of blijft het eraan? In 1995 kreeg ik ineens krullen, dankzij mijn oudste zoon. Hij belandde toen in mijn buik, zette daar de nodige hormonale veranderingen in gang en zie daar: de krul. Mijn nieuwe looks bevielen me wel, dus ik produceerde vervolgens ieder jaar een verse baby. Als die krullen maar bleven. Maar ja, je moet tóch ergens een grens trekken. Die trokken we in 1998, na kind 4. Met angst en beven – voor zover ik daar tijd voor had – wachtte ik af: wat ging mijn haar doen?

Nou, niets. De krullen bleven gewoon. En hoe langer het haar, hoe meer krul. En nu ga ik niet zitten zeiken dat ik tabak heb van die bos, absoluut niet. Maar iets meer lijn in de coupe zou prettig zijn. Hoe ik ook smeer, spuit en kneed: het is gewoon een oncontroleerbaar, pluizig geheel. Zeker nu ik met ‘halflang’ door het leven ga. Ik sta vreseloos in dubio… afknippen is toch wel een stap. Je hebt die lengte niet 1, 2, 3 weer terug. Aan de andere kant heb ik nog zo’n 40 jaar te leven, dus er is een weg terug. Ik denk dat ik het toch maar doe. Denk ik …

Moppen zijn aan mij niet besteed. De verteller van de ‘vieze mop’ kan vaste prik rekenen op een wat schichtige gezichtsuitdrukking, en de plaatsvervangende schaamte doet de rest: nul reactie bij deze toehoorder. De moppen die wat meer inlevingsvermogen of iq vragen, dalen zelden in in mijn brein: ik snap ze niet.

Ik hou meer van mensen die onbedoeld grappig zijn. Zoals de buschauffeur van de tourbus die een kudde mensen door het Müllerthal vervoerde. We waren er eigenlijk te vroeg, zei hij. Een paar weken later, als de herfst echt was ingetreden, hadden we kunnen genieten van allerlei ‘kleurscharneringen’. Ik heb daar een tijd op zitten broeden. Waarschijnlijk zou onze Mari het woord schrijven met een ‘g’: kleursgarneringen. Als een garnering van het bos. Misschien was hij liever restaurateur geworden.

Die van de conciërge van de middelbare school was ook leuk. Mijn zoon moest zich bij hem melden, omdat hij een biologieles had overgeslagen. Bart legde uit dat zijn lijf van 1.80 meter toch echt in de klas had gezeten, niks geen spijbelarij. Zoonlief had zich voorbereid op een lastige discussie en wilde al van wal steken met bewijslast en getuigenverklaringen, maar dat was niet nodig. De conciërge geloofde hem; hij had tenslotte weinig op zijn kernstof tot nu toe. Dat klopt: ten tijde van Tsjernobyl was ik niet in Rusland en had ik zelfs de vader van Bart nog niet in mijn netten gestrikt. Met radioactieve kernstoffen heeft onze oudste dus niets van doen. Gaat ook niet gebeuren: Bart is een alfa-mannetje: zwak in de exacte vakken, maar scherp op taal. Hij bracht de kernstof van de conciërge grinnikend naar huis.